Od 21 lutego obowiązują nowe przepisy dotyczące kontroli stanu trzeźwości pracownika przez pracodawcę. Na mocy art. 221c kodeksu pracy może on wprowadzić kontrolę trzeźwości w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. W tych aktach wewnętrznych pracodawca ma wskazać m.in. sposób przeprowadzenia kontroli, łącznie z rodzajem urządzenia do niej wykorzystywanego.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz. U. poz. 317), stanowi że podstawowym sposobem badania trzeźwości jest badanie wydychanego powietrza. Do jego przeprowadzenia używa się urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, z użyciem ustnika, metodą: 1) spektrometrii w podczerwieni lub 2) utleniania elektrochemicznego.
Z tych dwóch typów urządzeń alkomat używający metody utleniania elektrochemicznego jest zdecydowanie tańszy – ceny rynkowe mieszczą się w granicach 1,5 tys. zł – 3 tys. zł, podczas gdy urządzenie działające na zasadzie spektometrii w podczerwieni jest profesjonalnym sprzętem używanym przez policję i służbę zdrowia, trudno dostępnym na rynku, potrafiącym kosztować ok. 20 tys. zł. Biorąc pod uwagę, że osoba badana metodą utleniania elektrochemicznego, w wypadku gdy wynik badania wynosi ponad 0,00 mg/dm3, ma prawo żądać badania metodą spektometrii w podczerwieni, a to drugie badanie ma zostać wykonane niezwłocznie (§ 4 ust. 3 rozporządzenia), można zadać pytanie, czy pracodawca dla możliwości realizacji kontroli trzeźwości musi kupować oba rodzaje urządzeń.
Odpowiedź znajduje się w art. 221d § 3 i 4 kodeksu pracy, które stanową, iż na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Oznacza to, że w wypadku gdy pracownik żąda wykonania pomiaru trzeźwości urządzeniem, którym pracodawca nie dysponuje, można wezwać policję, która przeprowadzi kontrolę używając swojego sprzętu, więc pracodawcy wystarczy zakup tańszego alkomatu.
Należy jednak skonstatować, że takie uregulowanie nie sprzyja pracodawcy, ponieważ uzależnia to skuteczne przeprowadzenie kontroli stanu trzeźwości od godziny przyjazdu policji. Może się zdarzyć, że policjanci dojadą do zakładu pracy po kilku godzinach od zawiadomienia i w tym czasie osoba badana zdąży wytrzeźwieć albo będzie ona kwestionowała wynik badania ze względu na niespełnienie przesłanki niezwłoczności. Możemy przypuszczać, że Minister Zdrowia dostrzeże ten problem i ustanowi bardziej efektywną formę przeprowadzenia kontroli.
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.).
– Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz. U. poz. 317).